In’ t kort gezegd:  fasıl is dansen, zingen, eten, drinken en véél lol. 

Een beetje achtergrond 

Fasıl ontwikkelde zich in Istanbul als een nieuwe, lichte muziekvorm aan het Ottomaanse hof, maar vond al snel zijn weg naar de Turkse meyhanes of tavernes, waar eten en alcoholische dranken, zoals wijn en rakı werden geserveerd. De meyhane was dus geen plek van strenge aanhangers van de religie en was daarentegen wel populair bij minderheden zoals zigeuners, Grieken of Armeniërs, die op hun beurt hun invloed hadden op de muziek. Een fasıl is een suite uit de klassiek Ottomaanse muziek met een opbouw van verzen en ritmes in één makam, oftewel Turkse toonaard, die gaat van traag en meeslepend naar helemaal opzwepend, tot je niet meer kan stilzitten.  

Op de dag van vandaag is de fasıl-cultuur springlevend in Istanbul en biedt een rijke muzikale variëteit, die gaat van bekende liedjes uit de jaren ‘60 tot fasıl-jazz of fasıl-electro. Allenszins, het moet op menigeens bucketlist: een met rakı en vis gevulde avond vol Turkse fasılzang en -dans en onder de voorwaarde dat je bereid bent de remmen, benen en stembanden los te gooien. Dàt is het allerbelangrijkste. 

Uit de bol 

Fasıl is voor de Turken wat karaoke is voor de Japanners of wat Walter De Buck is voor de Gentenaars: iedereen doet mee! In de kanttekening vermelden we dat een zekere mate van aangeschotenheid de schroom om mee te zingen een beetje relativeert. Niet dat we alcoholverbruik tijdens de feesten willen stimuleren, maar geef toe: wat is er onder de zwoele avondzon nog zaliger dan dansen op het ritme van de arabeske drumslag, met in een opgeheven hand een glas van de frisse anijsdrank on the rocks?

Fasıl in Gent 

Sinds 2007 organiseert cultuurhuis De Centrale het jaarlijkse Istanbul Ekspres-festival. De fasıl-avond heeft een vaste plaats op het programma en is telkens maanden op voorhand volledig uitverkocht. Eens geweest, kom je altijd terug, zo blijkt. Op de avond zelf is een sputterende Em-Am-Dm voldoende om de hele zaal van de stoel te krijgen en, met het glas in de hand, mee te brullen: “Üsküdar’a gideriken yağdı da bir yağmur” (Vrij vertaald: “Toen we naar Üsküdar gingen, regende het pijpenstelen”)

De Fasıl-cultuur is doorheen de jaren zodanig vergroeid geraakt met Gent dat in 2022 zelfs een traject is opgestart om fasıl te laten erkennen als ‘immaterieel cultureel erfgoed’, een initiatief van vzw Rumeli, de vereniging van Gentenaars met roots in Istanbul en Macedonië, die fasıl beschouwen als hun volkscultuur. De Rumeli-Turken mogen dan een klein percentage uitmaken van de Turks-Gentse bevolking, via fasıl verbinden ze wel degelijk minderheden met elkaar: want ook in bv. Bulgarije en de Balkan of onder Syriërs en Jordaniërs is fasıl populair.

Ibıdıklar, dè Anatolische muzikantenfamilie in Gent 

In 1973, op het hoogtepunt van de arbeidsmigratie, werd deze familie uit Emirdağ naar Gent gehaald om enkele trouwfeesten muzikaal op te luisteren. Dat deden ze echter zo goed dat elke Turkse Gentenaar sindsdien onder hun begeleiding het huwelijksbootje is ingestapt. En zoals het een echte muzikantenfamilie betaamt, wordt het familiaal muzikaal erfgoed van generatie op generatie doorgegeven. Momenteel zitten we in Gent al aan de derde generatie Ibıdıklar! Het concert van zondag 16 juli wordt zo’n beetje East Meets West Meets East and West: Turkse meezingers op Midden-Oosterse ritmes met roots in de Balkan door dat bonte muziekgezelschap van zang, viool, qanun, oud, klarinet en derbouka. En u zal het zelf zien, naarmate de avond vordert en de rakı rijkelijk vloeit, verschuift het optreden zich als het ware naar het publiek zelf.

‘Ja maar ik spreek geen Turks..’ Misschien ken je de woorden van de liedjes niet of weet je niet hoe je moet dansen, maar de Turken zullen niet aarzelen om je op de been te krijgen. Als dit al helemaal angstaanjagend klinkt, neem dan een drankje en kijk wat er gebeurt.

Trefpunt serveert rakı, mezze en muziek van Ibıdıklar tijdens de Gentse Feesten aan Sint-Jacobs, in samenwerking met Rumeli en De Centrale. Inschrijven voor de mezze kan via [email protected] en bij Uitbureau.